انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف و الاحساء و البحرین (کتاب)

معرفى کتاب

«أنوار البدرين في تراجم علماء القطيف و الأحساء و البحرين» اثر على بن حسن بحرانى، کتابى است به زبان عربى كه به شرح حال علماى شيعى قطيف، احساء و بحرين پرداخته و در سال 1327ق نوشته شده است.

صاحب «الذريعة» از اين کتاب با عنوان «أنوار البدرين و مطلع النيرين» نام برده است.

انگيزه مؤلف از نگارش کتاب، اجابت خواسته استادش شيخ محمد صالح، خلف علامه شيخ احمد بن شيخ صالح سترى بحرانى بوده است كه از وى خواسته کتابى درباره زندگى‌نامه علما، فقيهان، اديبان و فضلاى بحرين و نيز آثار و مصنفات ايشان به نگارش درآورد.

ساختار کتاب

کتاب مشتمل بر سه تقريظ، مقدمه‌اى به قلم نوه مؤلف، مقدمه‌اى به قلم نويسنده و سه باب است.

مؤلف در اين کتاب، به زندگينامه علماى منطقه‌اى پرداخته و از اين نظر داراى اهميت است كه از علماى فراوانى نام برده كه در منابع ديگر از آن‌ها يادى نشده و چنانچه مؤلف به معرفى آن‌ها در اين کتاب نمى‌پرداخت شايد ما هيچگاه نسبت به آن‌ها آگاهى نمى‌يافتيم.

اين کتاب از منابع مهم علماى شيعى در جنوب خليج فارس است و مرجع محققانى چون صاحب اعيان الشيعه قرار گرفته است.

گزارش محتوا

مؤلف در مقدمه، درباره تاريخ بحرين و شهرهاى سه گانه آن يعنى؛ جزيره أوال، قطيف و احساء و نيز اميران آن‌ها مطالبى را بيان كرده است.

در باب نخست، مؤلف پس از معرفى جزيره أوال، به شرح حال علماى شيعه آن پرداخته است. به گفته مؤلف، جزيره أوال همان بحرين است و بحرين، علم بالغلبه جزيره مذكور شده و الا بحرين نامى است كه بر منطقه‌اى وسيع‌تر اطلاق مى‌گردد. لازم به يادآورى است كه مؤلف در شرح حال افراد، ترتيب الفبايى را مد نظر قرار نداده؛ بلكه رعايت الأسبق فالأسبق را نموده است. در اين باب، شرح حال 122 تن از علماى بحرين از جمله خود مؤلف آمده است.

باب دوم به شرح حال علماى شيعه قطيف يا خط، اختصاص يافته است. قطيف همان شهرى است كه قرامطه در آن ظهور كرده و حجرالأسود و ناودان كعبه را بدانجا منتقل كردند و در آنجا خانه‌اى براى حج گزاردن بنا نمودند. در اين باب، شرح حال 58 تن از علماى اين منطقه آمده است.

باب سوم، شرح حال علماى شيعه إحساء يا هَجَر را دربر دارد. به گفته مؤلف، اين شهر از بزرگترين و زيباترين شهرهاى اسلامى است و از آن با عنوان «كوفة العرب» ياد مى‌شود. اين شهر از هوايى دلپذير و آبى گوارا برخوردار است. در اين باب، شرح حال 23 تن از علماى إحساء آمده است.

به گفته «صاحب الذريعة»، مؤلف در پايان کتاب چهل حديث از طرق عامه در فضائل اهل بيت(ع) نقل كرده كه در نسخه حاضر در برنامه، از اين بخش اثرى يافت نشد.

وضعيت کتاب

فهرست مطالب، در انتهاى کتاب آمده است.

کتاب مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم مصحح، آقاى محمدعلى محمدرضا طبسى و برخى ديگر از جمله فرزند مؤلف مى‌باشد.

منابع مقاله

1- دايرةالمعارف تشيع، ج2، ص585.

2- الذريعة الى تصانيف الشيعة، ج2، ص420.

3- شرح حال مؤلف در متن کتاب، ص270-273.

4- مقدمه نوه مؤلف.

منبع

ویکی نور

متن کتاب أنوار البدرين في تراجم علماء القطيف و الأحساء و البحرين

أنوار البدرين